ما در این متن از وبلاگ اسمارتیک، به مباحثی همچون پروتکل Zigbee ، پروتکل Zigbee چیست ، محصولات زیگبی ، پروتکل Zigbee در خانه هوشمند ، معایب پروتکل Zigbee ، تفاوت Zigbee و Z-wave و نحوه کار با پروتکل Zigbee و ماژول Zigbee میپردازیم.
پروتکل Zigbee در خانه هوشمند
با هوشمند شدن خانهها و افزایش استفاده از دستگاههای هوشمند درون آنها که بسیاری از فرآیندهای داخل خانه را خودکار سازی میکنند استفاده از پروتکلهای ارتباطی برای کنترل دستگاههای هوشمند هم افزایش یافته است. زیگبی یکی از پروتکلهای ارتباطی در بازار است که به اتوماسیون کردن فرایندهای درون خانه هوشمند کمک میکند. پروتکل Zigbee احتیاج به مصرف برق زیادی ندارد و مصرف دادههای آن در شبکه کم است.
از استاندارد زیگبی میتوان برای کاربردهایی مثل کنترل درجه حرارت خانه، نظارت بر مصرف انرژی هوشمند در خانه، امنیت خانه و بسیاری از کاربردها با پهنای باند محدود استفاده کرد. ما در این متن از وبلاگ اسمارتیک، در مورد شبکه Zigbee، کاربردهای زیگبی، محصولات زیگبی، مشخصات زیگبی، نحوه کارکرد زیگبی، مزایا و معایب زیگبی، تفاوت بین زیگبی و پروتکلهای ارتباطی دیگر و اتحاد زیگبی میپردازیم. اما پیش از همه، به تعریف پروتکل Zigbee میپردازیم.
پروتکل Zigbee چیست؟
پروتکل Zigbee یک فناوری بیسیم است که یک استاندارد جهانی آزاد بوده و برای برآوردن نیازهای شبکههای بیسیم اینترنت اشیاء که نیاز به برق و هزینه زیادی ندارند طراحی شده است. پایه فناوری Zigbee استاندارد فنی رادیویی فیزیکی IEEE 805.15.4 است. فناوری زیگبی در طیف فرکانسی آزاد ۲٫۴ گیگا هرتز، ۹۰۰ مگا هرتز و ۸۶۸ مگاهرتز عمل میکند.
استاندارد فنی IEEE 805.15.4 یک پروتکل رادیویی است که این استاندارد برای دستگاههایی طراحی شده است که هزینه تهیه آنها و همچنین، مصرف باتریشان کم است. با این پروتکل دستگاهها میتوانند در آرایه بندیهای مختلف شبکهها با یکدیگر ارتباط برقرار کنند و باتری آنها تا چندین سال میتواند کار کند. این پروتکل رادیویی IEEE 805.15.4 که مبنای عملیاتی Zigbee است توسط مؤسسه مهندسان برق و الکترونیک در سال 2003 تأیید شد.
پروتکل 3.0 Zigbee چیست؟
پروتکل Zigbee 3.0، پروتکلی است که میتواند دادههای بیسیم را براحتی انتقال و این کار را در یک شبکه قابل اعتماد بیسیم با معماری مخصوص خود انجام دهد. این پروتکل توسط اعضای شرکتی اتحاد زیگبی بوجود آمده و توسط اعضای همین شرکت هم تأیید شده است. پروتکل Zigbee 3.0 مخصوصاً برای محیطهای صنعتی و تجاری کاربردهای زیادی دارد. در این محیطها فرکانس رادیویی زیاد است و فناوری زیگبی میتواند دادهها را از طریق این محیطهای فرکانس رادیویی انتقال دهد.
-
یکپارچه سازی عملکرد دستگاههای هوشمند در شبکه Zigbee
پایه نسخه پروتکل Zigbee 3.0 همان استاندارد IEEE 805.15.4 است. اما مزیت پروتکل Zigbee 3.0 این است که میتواند تمام خصوصیات و کاربردهای دستگاههای هوشمند را با هم ادغام کند. به این صورت، دستگاههای هوشمند در همان شبکه با یکدیگر ارتباط دارند، هر چند که این دستگاهها توسط برندهای مختلف طراحی شده باشند و کارکردشان با یکدیگر متفاوت باشد. علاوه بر این، پروتکل زیگبی ۳ این امکان را به وجود میآورد که دستگاههای هوشمندی که توسط برندهای مختلف طراحی شدهاند در شبکه با یکدیگر قابلیت تعامل را داشته باشند. اگر شما شبکههای سیستم زیگبی 3 را به دامنه IP متصل بکنید میتوانید با اتصال به اینترنت با دستگاههایی مثل اسمارت فون و تبلت به اینترنت عملیاتهای نظارت و کنترل را انجام دهید.
اتحاد Zigbee چیست؟
یکی از اهداف اتحاد زیگبی ایجاد یک زبان جهانی است که به دستگاههای هوشمند زیگبی این امکان را میدهد تا همکاری نزدیکی با یکدیگر داشته باشند. برای مثال، کاربران زیگبی ممکن است از برندهای متفاوت دستگاههای هوشمند پروتکل Zigbee را خریداری کنند و آنها را در خانه خود مستقر کنند. با اینکه برندهای سازنده این دستگاههای هوشمند با همدیگر متفاوت هستند، اما با استاندارد اتحاد زیگبی این دستگاهها میتوانند در خانه هوشمند در شبکه زیگبی به خوبی با هم کار کنند.
یکی دیگر از اهداف اتحاد زیگبی این است که به شرکتهایی که دستگاههای هوشمند زیگبی را طراحی میکنند این امکان را میدهد تا طراحی دستگاههای خود را براساس یک پلتفرم مشترک انجام دهند و به این صورت در پیشرفت اینترنت اشیاء در سطح جهانی نقش بسزایی داشته باشند. در اتحاد زیگبی شرکتهای بسیاری وجود دارند. برخی از این شرکتها مثل آمازون، گوگل، سامسونگ و IKEA بسیار معروف هستند،
مشخصات پروتکل زیگبی Zigbee Protocol چیست؟
مشخصات Zigbee بسیار هستند ما در این بخش در مورد مشخصات متعدد ماژول Zigbee توضیح میدهیم.
-
حمایت پروتکل Zigbee از انواع آرایه بندیهای شبکهای
زیگبی میتواند از بسیاری از آرایه بندیهای شبکهای حمایت کند. برای مثال، شبکه زیگبی میتواند از شبکههای توری اتصال نقطه به نقطه و اتصال نقطه به چند نقطه حمایت کند.
-
کاهش مصرف برق و تأخیر در شبکه Zigbee
سیستم پروتکل Zigbee نیاز به مصرف برق زیادی ندارد. بنابراین، عمر باتریهای دستگاههایی که از پروتکل Zigbee استفاده میکنند، افزایش پیدا کرده است. همچنین، تأخیر در شبکه Zigbee کم است و برنامه زیگبی با سرعت عملیاتهای خود را انجام میدهد.
-
بسط گرههای بیشتر در شبکه، امنیت ارتباطات و عدم برخورد سیگنالها در زیگبی
استاندارد Zigbee دارای طیف گسترده توالی مستقیم است. شبکه زیگبی میتواند تا حدود ۶۵ هزار گره را در خود جای دهد و آنها را به یکدیگر مرتبط سازد. همچنین، این شبکه از رمز نگاری برای ارتباطات امن برای انتقال دادههای خود استفاده میکند. بهعلاوه، شبکه زیگبی از این اطمینان حاصل میکند که سیگنالهایی که توسط گرههای متفاوت در شبکه به یکدیگر ارسال میشوند، با یکدیگر برخورد نداشته باشند.
-
درخواست مجدد انجام عملیات، تأیید دریافت و ارسال پیام و ادغام رفتار گرهها در شبکه
در سیستم پروتکل Zigbee ویژگیهایی مثل درخواستهای مجدد برای انجام عملیات و کارکرد تأیید دریافت یا ارسال پیام هم وجود دارد. برنامه پروتکل زیگبی از دستگاه پایه استفاده میکند تا گرههایی که کاربرد خاصی درون شبکه زیگبی دارند رفتار و عملکردشان یکسان باشد.
-
افزایش امنیت شبکه و تطبیق پذیری بالای پروتکل Zigbee
گرههایی که در شبکهها وجود دارند که رفتار و عملکردشان با سیستم امنیتی همان شبکه تطابق پیدا میکند. ماژول Zigbee 3.0 نه تنها میتواند با دامنه و پوشش فزاینده و پیچیدگی شبکههای بیسیم خود را تطبیق بدهد، بلکه میتواند با شبکههای محلی که در آنها حدود ۲۵۰ گره وجود دارد هم کار کند. در این شبکهها ممکن است گردهها رفتارهای پویایی وجود داشته باشند. برای مثال، گرههای درون شبکه ممکن است ناپدید شوند و مجدداً در آن شبکه پدیدار شوند یا برخی از گرهها به دلیل از بین رفتن گرههای والدشان ممکن است تنها باشند. در این صورت، زیگبی میتواند آنها را به یک گرهٔ والد جدید اختصاص دهد.
-
ترمیم خودکار در شبکه Zigbee
ویژگی خوب دیگری که شبکه زیگبی دارد این است که در صورت وجود اختلال، به آسانی مشکل خود را رفع یا تعمیر کند. پس در صورتیکه گرههای درون آن ناپدید شوند، هیچ اختلالی در مسیریابی داخل درون شبکه به وجود نیاید.
شبکه Zigbee چیست؟
در شبکه Zigbee همانند هر پروتکل ارتباطی دیگر، دستگاههای هوشمند از اجزای مختلفی که با یکدیگر ارتباط دارند، تشکیل شده است. ما میخواهیم در این بخش در مورد اجزای تشکیلدهنده پروتکل Zigbee صحبت کنیم. شبکه زیگبی به طور کلی از سه نوع دستگاه تشکیل شده است. این سه نوع دستگاه عبارتند از:
-
هماهنگکننده پروتکل Zigbee
هماهنگکننده پروتکل Zigbee بر پایهی آرایه بندی درختی زیگبی است که میتواند به دیگر شبکهها وصل شود. هماهنگ کننده شبکه زیگبی اطلاعات را بر روی شبکه ذخیره میکند و بر کلیدهای امنیتی به منظور نظارت دسترسی دارند. کارکرد هماهنگ کننده زیگبی به نوعی مثل مرکز تنظیمات امنیتی و حریم خصوصی ویندوز است.
-
مسیریاب پروتکل Zigbee
مثالی که میتوان برای تعریف مسیریاب پروتکل Zigbee توضیح داد، این است که مسیریاب زیگبی مثل یک کنتور آب است که میزان مصرف مصرفکنندگان را میخواند و سپس دادههای میزان مصرف را به دستگاه مهندس کنتور آب ارسال میکند. عملکرد مسیریاب زیگبی به اینگونه است که میتواند از دستگاههای مختلف دادهها را دریافت کند و آنها را به دستگاههای دیگر در شبکههای دیگر ارسال کند.
-
دستگاه پایانی زیگبی
دستگاه پایانی پروتکل Zigbee، برای شبکه زیگبی عملکردهای خیلی متنوعی ندارد. دستگاه پایانی در شبکه زیگبی میتواند از گره والد خود دادههایی را دریافت کند و به آن پاسخ دهد که معمولاً در ماژول zigbee گره والد همان هماهنگ کننده یا مسیریاب است. اما دستگاه پایانی نمیتواند با دیگر دستگاههایی که در شبکه وجود دارند تعامل داشته باشد. این عملکرد واحد این اجازه را میدهد تا این گره در شبکه فعالیت زیادی نداشته باشد و به این ترتیب زیاد از انرژی باتری مصرف نمیشود.
پیکربندیهای درون شبکه پروتکل Zigbee
ما در بخش قبلی در مورد اجزای تشکیلدهنده شبکه زیگبی صحبت کردیم. حالا میخواهیم در این بخش در مورد پیکربندی درون شبکه پروتکل Zigbee صحبت کنیم. در شبکه زیگبی معمولاً سه نوع پیکربندی: ستارهای، توری و درخت خوشهای وجود دارد. در ادامه، ما در مورد هرکدام بهطور مختصر توضیح میدهیم.
-
شبکه ستارهای
معمولا در پیکربندی شبکهای پروتکل Zigbee، یک هماهنگکننده وجود دارد که به چندین دستگاه پایانی یا همان گرهها در شبکه، فرمانها را ارسال کرده و بر آنها نظارت دارد. در پیکربندی شبکه ستارهای دستگاههای پایانی با هماهنگکننده ارتباط برقرار میکنند. این طرز پیکربندی بسیار خوب است اما تنها نقص مهمی که دارد این است که هماهنگکننده به دلیل دریافت زیاد دادهها از دستگاههای پایانی سرعت پردازشش کند شده یا فرآیندش ممکن است دچار اختلال شود.
-
شبکه توری
شبکه توری پروتکل Zigbee، معمولترین نوع پیکربندی شبکهای در سیستم Zigbee است. در شبکه توری چندین مسیریاب پوشش شبکه را گسترش میدهند و آن را به هماهنگ کننده مرتبط میسازند. به این صورت، هر دستگاه هوشمند میتواند با گره هم جوار خود ارتباط برقرار کند. در این پیکربندی اگر گرهای در پردازش دادهها کار خود را انجام ندهد؛ دادهها را به گرهٔ بعدی منتقل میکند و به این صورت، باعث ایجاد تکرار عملیات در شبکه میشود. اما از طرف دیگر، درصورتیکه مسیریاب کار خود را نتواند بهخوبی انجام دهد، عملیات تمام گرهها درون شبکه دچار نقص خواهد شد.
-
پیکربندی درخت خوشهای
در نوع پیکربندی شبکهای درخت خوشهای، مسیریابهای والدی وجود دارند که به هماهنگکننده متصل شدهاند. گرههای والد به دستگاههای پایانی متصل هستند و آنها مثل فرزندشان محسوب میشوند. این پیکربندی بهصورت یک خانواده خوشهای است. یک تصور ذهنی برای این پیکربندی اینطور است که شبکه درخت خوشهای مثل چندین شبکهٔ ستارهای است که شاخههای آنها از تنه درخت هماهنگکننده به اطراف توزیع شده است.
( در وبلاگ اسمارتیک مقالهای در خصوص پروتکل وایفای نیز نوشتهایم.)
معماری شبکه Zigbee
معماری شبکه Zigbee به این صورت است که دو لایه پایه و اساس آن را تشکیل میدهند و لایههای دیگر بر مبنای این دو لایه عملکرد خود را انجام میدهند. ما در این بخش لایههای مختلف پروتکل Zigbee را بهطور مختصر توضیح میدهیم.
-
لایه کاربردی در شبکه Zigbee
لایه کاربردی در شبکه زیگبی در زیرلایههای حمایتی شبکه وجود دارد و با خدمات شبکه این امکان را برای دستگاههای هوشمند و اشیاء کاربردی زیگبی فراهم میکند تا از طریق این سطح مشترک با لایه شبکه تعامل داشته باشند و بتوانند دادهها را مدریریت کنند. لایه کاربردی دو نوع سرویس دادهها را ارائه میدهد: یکی خدمات کلید مقدار و دیگری خدمات پیامهای کلی. خدمات پیامهای کلی پیامهایی هستند که توسط خود مؤسس شبکه به وجود میآیند و در کل شبکه توزیع میشوند. درصورتیکه خدمات کلید مقدار دارای وظایف اختصاصی برای اشیاء کاربردی شبکه زیگبی هستند.
-
لایه شبکه در پروتکل Zigbee
لایه شبکه در شبکه Zigbee مسئولیت ارتباطات و عدم ارتباط با دستگاههای هوشمند و همچنین، مسئولیت مسیریابی و پیکربندیهای درون شبکه را برعهده دارد.
-
زیر لایه نظارت بر دسترسی به رسانه انتقال
زیرلایه میتواند با دسترسی چندگانه با قابلیت شنود سیگنال حامل و عدم تصادم سیگنالها تمام دادهها را به شبکههای مختلف انتقال دهد.
-
لایه فیزیکی
لایه فیزیکی در شبکه Zigbee انجام وظایف مدولاسیون، تنظیم و کشف رمز برای انتقال سیگنالها و دریافت آنها درون کانالها و فرکانسهای تعیینشده در شبکه را برعهده دارد.
نحوه کار با پروتکل Zigbee چگونه است؟
کارکرد اصلی پروتکل Zigbee به این صورت است که هماهنگکننده زیگبی که در واقع در مرکز شبکه واقع شده و پایه اصلی آن را تشکیل میدهد به مسیر یاب پیامهایی را ارسال میکند. مسیریاب آن پیامها را به یک دستگاه پایانی ارسال میکند. در این پیام دستورالعملهای انجام یک وظیفه یا هدف خاص وجود دارد که دستگاه پایانی بر طبق آنها عملیاتهای خود را انجام میدهد.
(مطلب آشنایی با پروتکل knx نیز میتواند برایتان مفید باشد.)
کاربردهای زیگبی چه هستند؟
سیستم Zigbee کاربردهای زیادی دارد. استاندارد زیگبی میتواند با دستگاههای هوشمند کنترل گر و نظارتکننده در خانه شما یا مکان مورد نظرتان کار کند و باتری زیادی را هم مصرف نمیکند. انرژی هوشمند یا شبکه هوشمند، خواندن خودکار دادههای کنتور، کنترل نور خانه، کنترل سیستمهای اتوماسیون خانگی، نظارت بر تانکر خانه، سامانه کنترل سیستمهای گرمایش و تهویه مطبوع، نظارت بر دادههای دستگاههای پزشکی جزوه چند مورد از کاربردهای متنوع پروتکل Zigbee هستند. هنوز هم این تکنولوژی در این زمینه جای پیشرفت بسیار دارد.
مزایا و معایب پروتکل Zigbee
Zigbee مثل هر پروتکل دیگری دارای مزایا و معایبی است. ما در این بخش در مورد مزایا و معایب پروتکل Zigbee توضیح میدهیم.
-
مزایای پروتکل Zigbee
استقرار شبکه Zigbee کار بسیار راحت و آسانی است. شبکه زیگبی کنترلکننده مرکزی ندارد و باعث میشود که بارها دادهها بهصورت یکسان در طول شبکه توزیع شود. علاوه بر این، کاربران میتوانند بهراحتی دستگاههای هوشمند درون خانه خود را از راه دور کنترل کنند. مقیاس پذیری در شبکه Zigbee خوب است (مقیاس پذیری به توانایی یک شبکه برای پاسخگویی به افزایش میزان بار کاری یا آمادگی آن سیستم برای افزایش بار کاری اشاره دارد).
امنیت پروتکل زیگبی از وای فای به مراتب بالاتر است.
همچنین، اضافه کردن دستگاههای پایانی که از راه دور کنترل میشوند به این شبکه زیپی هم کار آسانی است. یک خوبی دیگر زیگبی این است که مصرف برق آن بسیار کم است و شما دیگر مجبور نیستید نگران زود تمام شدن باتریتان باشید.
معایب پروتکل Zigbee
یکی از معایب پروتکل Zigbee این است که مالک شبکه زیگبی باید برای استفاده از آن این در مورد شبکه Zigbee و نحوه کار با پروتکل zigbee اطلاعات داشته باشد تا بتواند دستگاههای هوشمند زیگبی را کنترل کند.
همچنین، اگر هرگونه مشکلی در دستگاههای هوشمند زیگبی در خانه هوشمند رخ دهد، این امکان وجود دارد که کاربر مجبور باشد که آن دستگاه را تعویض کند و هزینه تعویض آن هم زیاد است. علاوهبراین، دامنه پوشش فرکانس رادیویی زیگبی کم است. بنابراین، شما نمیتوانید آن را در بیرون از خانه استفاده کنید و فقط میتوانید برای فضاهای درون خانه که دامنه پوشش کمی دارند از آن استفاده کنید.
البته برد تجهیزات زیگبی با وایفای تفاوتی ندارد. ولی از آنجایی که شبکه مش تشکیل می دهند به راحتی قابل گسترش است. بر خلاف وای فای که هر وسیله باید خودش در رنج امواج وایفای مودم قرار داشته باشد.
(پیشنهاد میکنیم پس از این مطلب، به مطلب پروتکل های خانه هوشمند نیز سری بزنید.)
تفاوت Zigbee و Z-Wave و پروتکلهای ارتباطی دیگر
علاوه بر زیگبی پروتکلهای ارتباطی دیگری هم در بازار وجود دارند که کاربران از آنها در خانههای خود استفاده میکنند. ما در این بخش میخواهیم تفاوت پروتکل Zigbee و Z-Wave و همچنین پروتکلهای ارتباطی دیگر را توضیح دهیم. ما تفاوتهای این پروتکلها را با توجه به ویژگیهایی که در بین آنها مشترک است بررسی میکنیم.
-
پهنای باند پروتکل Zigbee
پهنای باند Zigbee مثل پهنای باند Z-Wave و بلوتوث ضعیف است. اما پهنای باند وایفای در مقایسه با این سه نوع پروتکل دیگر بسیار خوب است.
-
دامنه پوشش پروتکل زیگبی
دامنه پوشش پروتکل Zigbee و پروتکل Z-Wave به دلیل استفاده آنها از شبکههای توری خوب است. اگر شما در خانه از تکرار سیگنال یا شبکه توری برای وایفای استفاده کنید هم دامنه خوبی بدست میآورید. اما برای بلوتوث دامنه پوشش آن خوب نیست.
-
پهنای باند فرکانس رادیویی
میزان فرکانس رادیویی Zigbee و بلوتوث ۲٫۴ گیگاهرتز است. برای وایفای هم این میزان یکسان است. البته پهنای باند فرکانس رادیویی وایفای میتواند به ۵ گیگاهرتز هم برسد. پروتکل Z-Wave در بین این چهار نوع پروتکل شاید کمترین میزان فرکانس رادیویی را داشته باشد که ۹۰۸٫۴۲ مگاهرتز است.
-
میزان مصرف برق پروتکل Zigbee
میزان مصرف برق پروتکلهای Zigbee، بلوتوث و Z-Wave کم است. اما برای وایفای این میزان زیاد است.
-
نیاز به هاب
پروتکلهای Zigbee و Z-Wave به یک هاب یا قطب مرکزی نیاز دارند تا از طریق آن دستگاههای هوشمندشان بتوانند با یکدیگر ارتباط برقرار کنند. اما برای وایفای و بلوتوث اینطور نیست و آنها میتوانند بدون هاب هم به فعالیتهای خود ادامه دهند.
-
هزینه هوشمند سازی با پروتکل Zigbee
هزینه تهیه دستگاههای هوشمند با پروتکلهای ارتباطی زیگبی و Z-Wave زیاد است. اما برای وایفای این هزینه کم است و دستگاههای هوشمند بلوتوث هم هزینه متوسطی را به کاربران خود تحمیل میکنند.
هابهای Zigbee
بسیار خوب، شما شبکه Zigbee را در خانه خود مستقر کردید و دستگاههای متناسب با آن را تهیه کردید. اما فقط آمادهسازی دستگاهها، اتصال آنها به برق و کنترل کردنشان کافی نیست. شبکه زیگبی و دستگاههای هوشمند آن احتیاج به یک هاب یا قطب مرکزی دارند که بتوان آنها را در سیستم با یکدیگر ارتباط داد.
شما برای اسکن کردن و شناسایی دستگاههای هوشمند در شبکهتان باید از هابهای سختافزاری استفاده کنید. Amazon Echo Plus و 2020 Echo میتوانند گزینههای خوبی برای این کار باشند. SmartThings ،Abode و Wink هابهایی هستند که به شما این اجازه را میدهند تا دستگاههای هوشمند را به شبکه اضافه و آنها را کنترل کنید تا آنها امکان کنترل نرمافزاری را برای شما فراهم سازد.
محصولات زیگبی
دستگاههای هوشمند زیادی بر اساس پروتکل Zigbee فعال هستند. این دستگاهها میتوانند شامل: سنسورها، چراغها، سیستمهای تهویه و غیره باشند. شما میتوانید از برندهای معتبری مثل Amazon Echo ،Abode ،Hive ،Bosch ،Philips Hue ،Samsung SmartThing محصولات zigbee را تهیه کرده و از طریق آنها خانه هوشمندتان را مدیریت کنید.
۲ نظر
متاسفانه مطلب پر از غلط و اشتباه بود.
امنیت زیگبی از وای فای به مراتب بیشتر است.
برد تجهیزات زیگبی با وایفای تفاوتی ندارد. ولی از آنجایی که شبکه مش تشکیل میدهند براحتی قابل گسترش است. بر خلاف وای فای که هر وسیله باید خودش در رنج امواج وایفای مودم قرار داشته باشد.
بله ممنون اصلاح شد.